فروش سهام عدالت

فروش سهام عدالت چه زمانی امکان پذیر است؟ سهام عدالت بخشی از سهام شرکت های دولتی است. این سهام به جهت کاهش سهم دولت در بازارهای بزرگ و تقسیم ثروت بین قشر کم درآمد جامعه به وجود آمده است. دولت این مجوز را برای ارائه به طبقه محروم دریافت کرد و این موضوع در اواخر دهه هشتاد اجرایی شد.

مردم در خرید و دریافت سهام، اشتیاق زیادی از خود نشان دادند و سال ها بعد در روزهای پررونق بورس در اواخر دهه نود، بازار فروش آن به شدت رونق پیدا کرد. روش های فروش نیز طبق قواعد مشخص شده از سوی دولت بود که بعدها دو حالت واگذاری اختیار برای فروش و فروش مستقیم به آنها پیشنهاد شد.

بانک ها نیز از مهم ترین عوامل و کارگزاران فروش سهام عدالت شناخته می شدند که هر یک به نسبت سهم خود از مشتریان، دخالت زیادی در بالا رفتن یا پایین آمدن این مجموعه سهام داشتند. در این مقاله به معرفی سهام عدالت، سود و نحوه فروش سهام عدالت خواهیم پرداخت.

آشنایی با سهام عدالت

سهام عدالت سبدی از سهام دولتی است که برای کاهش فقر و برقراری عدالت اجتماعی ایجاد شده است. هدف اصلی این سهام، کاهش سهم دولت در بنگاه های بزرگ اقتصادی است. از این رو با واگذاری این سهام به اقشار کم درآمد جامعه، آن ها را در سود این بنگاه ها سهیم کرده و به نوعی یارانه غیرمستقیم برایشان محسوب می گردد.

هدف از این سهام ایجاد درآمد مستقل برای خانوارهای نیازمند بوده تا حمایت های مستقیم دولتی کاهش یابد. هم چنین با واگذاری سهام مربوطه، روال خصوصی سازی با سرعت بیشتری پیگیری می شود. از طرف دیگر یکی از بزرگترین منافع شرکت های دولتی حاضر در سهام عدالت این است که شکل فروش سهام آنها به صورت کاملا شفاف خواهد بود و واگذاری آن ها از مسیر سالم انجام می گیرد. بنابراین در نهایت ثروت و درآمد در جامعه به شکل متعادل توزیع خواهد شد.

اهداف اصلی ارائه این سبد حمایتی در قالب بورس را می توان به صورت موارد زیر ذکر کرد :

1. دولت ترجیح می دهد که حمایت مستقیم مانند یارانه ها را به کمترین میزان خود برساند. این شکل از حمایت علاوه بر تامین بخشی از نیازهای درآمدی، سبب گردش چرخ های اقتصادی صنایع و برندهای معتبر کشور نیز می شد.
2. دولت در سال های پس از انقلاب به شدت بزرگ شده است. این روند به دلیل عدم واگذاری ها به بخش خصوصی بوده است و مردم بهترین گزینه برای این منظور بودند.
3. عدالت اجتماعی در یکی از مهمترین جنبه های خود مربوط به توزیع عادلانه ثروت است. جامعه اسلامی نیازمند رعایت عدل در مورد سرمایه و ثروت است.
4. بورس به صورت ذاتی دارای سازوکاری است که شفافیت واگذاری در آن به وضوح قابل پیگیری خواهد بود و امکان بروز فساد را به حداقل می رساند.

میزان سهام عدالت

زمانی که مفهوم سهام عدالت در جامعه مطرح شد از متقاضیان آن دعوت به عمل آمد تا ثبت نام لازم برای دریافت آن را انجام دهند. در ابتدای کار، هر سهم به مبلغ 500 هزار تومان به فروش رسید و بعدا تا یک میلیون تومان هم افزایش یافت.

این سهام به شکل مجموعه سهام شرکت هایی است که بخشی از آن ها در بورس هستند. برای سهام موجود در بورس، امکان معامله های روز وجود دارد و ارزش آن ها بر اساس همین معاملات بورسی تعیین می شود. لازم به ذکر است ارزشی که برای کل سهام عدالت مطرح می شود، برای همین بخش بورسی آن بوده و بخش غیر بورسی سهام عدالت قابل ارزش گذاری نیست و کلا غیر قابل فروش است.

همچنین تعداد افرادی که سهام عدالت دارند تقریبا 49 میلیون نفر بوده که با توجه به هدف گذاری این طرح، بیشتر روستاییان، زنان سرپرست خانوار، عشایر، کارگران فصلی و دیگر اقشار کم درآمد جامعه می باشند.

نحوه پرداخت سود سهام عدالت

دولت در سال های اخیر تلاش کرده است که برای ترغیب مردم به حفظ سهام عدالت و عدم فروش بیش از حد استاندارد آن، سود حاصل از حفظ این سهام را به صورت سالانه یا شش ماه یکبار در حساب بانکی دارندگان واریز کند. معمولا آنچه در عمل برای مردم واریز می شود، مقدار تعیین شده ای است که توسط دولت مقرر گردیده و ارتباط چندانی با رشد و ریزش های رایج در بورس ندارد.

به همین دلیل و با توجه به ثبات در واریز سود، بسیاری از مردم نیز ترجیح می دهند تا فعلا از فروش آن خودداری کنند. هر چند ذکر این نکته نیز قابل ملاحظه است که روند فروش این سبد سهام نیز چندان آسان نیست و معمولا در صف فروش چند میلیونی متوقف می شود.

سهام عدالت و شرکت های معتبر کشور

بسیاری از معتبرترین شرکت های حاضر در صنعت کشور پس از ثبت شرکت، به صورت جدی در قالب طرح سهام عدالت به مردم ارائه شدند. این موضوع در دو دسته به صورت شرکت های بورسی و غیر بورسی تقسیم بندی شده است که برخی از آنها را می توان به صورت زیر مورد اشاره قرار داد :

• شرکت های بورس محور

بسیاری از شرکت های فعال در زمینه پتروشیمی، داروسازی، شهرک های صنعتی و خودروسازها، از جمله مواردی بودند که به عنوان شرکت های بورسی در فرآیند سهام عدالت مشارکت داشتند.

• شرکت های خارج از بورس

این مجموعه از شرکت ها قبل از عرضه سهام عدالت، نقشی در این بازار سرمایه نداشتند که یا به علت کمتر شناخته شدن آن ها بود و یا اینکه حجم معاملات و ارزش سهم آنها در مقایسه با سایرین در رده های پایین تری قرار داشت.

فروش سهام عدالت

دولت در اواخر دهه نود تصمیم مهمی در زمینه دارندگان سهام عدالت گرفت. با توجه به ریزش های جدی در بازار بورس، مردم به شدت تمایل به فروش این سبد سهامی داشتند که دولت را نسبت به تهدید بزرگی در این زمینه، متوجه و هوشیار کرد.

یکی از روش های حفظ ارزش این سبد، تضمین بخشی از سود سالیانه سهام تعلق گرفته برای دارندگان بود. به این ترتیب، مردم را در مورد انتخاب از میان روش های مستقیم و غیر مستقیم برای مدیریت سبد سهام مخیر کرد. در ادامه به صورت دقیق در مورد هر یک از این روش های فروش سهام عدالت بحث خواهیم کرد.

نحوه فروش سهام عدالت به روش مستقیم

این روش به معنای مدیریت مستقیم از سوی مردم بر روی دارایی های تعلق گرفته در این سبد است. مردم می توانند در این مورد تصمیم گیری کنند و در هر لحظه که بخواهند دست به فروش سبد خود یا بخشی از آن بزنند. این روش عملا یک راه ناکارآمد نشان داد. ایجاد صف های فروش بسیار بزرگ در ابتدای ساعات اولیه آغاز به کار سازمان بورس، سبب شد که اغلب مردم از اتخاذ چنین تصمیمی صرف نظر کنند.

از سوی دیگر باید توجه داشت که دولت نیز در این مورد اقدامات خود را داشت تا سیل عظیم مردم را در مقابل این اشتیاق به فروش، متوقف کند. در گام بعدی دولت تصمیم به تغییر محسوسی در این روند گرفت. آنها محدودیتی برای میزان سهم فروش هر دارنده سهام عدالت به وجود آوردند و به این ترتیب متقاضیان تنها امکان فروش 30 درصد از دارایی سبد خود را داشتند.

اما همین مسیر به ظاهر مساعد برای فروش مستقیم نیز چندان چاره ساز نبود. به همین دلیل نیز اغلب مردم و دارندگان این سهام، موفق به فروش نشده اند و به هر صورت یا در حالت اختیاری و یا اجباری، دریافت کننده سود سالیانه آن می باشند.

نحوه فروش سهام عدالت به روش غیرمستقیم

این روش نیز چندان موفق نبوده است. دولت مردم را به سمت صندوق های سرمایه گذاری در استان ها هدایت کرد تا با واگذاری اختیار سهام عدالت خود به آنها، سود خود در دوره های زمانی مختلف را دریافت کنند.

صندوق های سرمایه گذاری استانی با چالش های بسیار زیادی در بازار بورس روبرو شدند و برخی از آنها عملا بدون هیچ تجربه ای در زمینه فعالیت بازار سرمایه، مشکلات و زیان های فراوانی را متوجه دارندگان سهام عدالت کرده اند. این مجموعه از سهامداران عدالت نیز در مسیر دریافت سود تضمینی دولت در دوره های زمانی مختلف قرار گرفته اند.

مدارک مورد نیاز برای فروش سهام عدالت

همان طور که از ابتدای واگذاری سهام عدالت تعیین شد، افرادی که به عنوان دارنده این سبد سهام می باشند، تنها نسبت به بخش بورسی آن اختیار دارند و می توانند این بخش از دارایی خود را در قالب بازار سرمایه به فروش بگذارند.

تعداد بسیار زیاد سهامداران عدالت سبب شده است که امکان فروش برای بسیاری از سهم های مهم در این سبد وجود نداشته باشد. اما به هر صورت اگر انگیزه و پتانسیلی در این مسیر به کار گرفته شود، موفقیت چندان دور نخواهد بود.

برای این منظور باید دسته ای از مدارک را آماده کرد که هر یک از آنها از سوی سازمان بورس مورد تاکید قرار گرفته اند. فرد باید اقدام به دریافت کد بازار بورس کرده باشد که لازمه آن ثبت نام در سامانه سجام و دریافت کد مربوط به این سامانه خواهد بود.

سجام به عنوان یک سامانه جامع اطلاعات مشتریان، تمامی داده های مربوط به مشخصات هویتی، تجاری، اقتصادی و حتی حساب های بانکی افراد را در اختیار خواهد داشت تا صلاحیت آنها را برای معامله در بورس، مورد ارزیابی قرار دهد. از سوی دیگر سجام بر روی مفهوم احراز هویت حضوری و غیر حضوری نیز تاکید فراوانی کرده است که در غیر این صورت به هیچ عنوان موفق به دریافت کد بورسی نخواهید بود.

بعد از ثبت نام موفق و احراز هویت در سامانه سجام، باید خود را عضو یکی از کارگزاری های معتبر بورس کنید. هر یک از این کارگزاری ها، خدمات ویژه ای را در اختیار مشتریان قرار می دهند و معمولا هر چه از لحاظ اعتبار در سطح بالاتری باشند، اطمینان مشتری برای وکالت فروش سرمایه نیز به همین میزان بیشتر می شود.

کارگزاری ها واسطه ارتباط میان بازار بورس و مشتریان هستند و اختیار تام در مقابل درخواست شما برای معامله فروش و خرید هر سهم دارند. در مقابل با اخذ میزان مشخصی از حجم خرید و فروش شما به عنوان کارمزد، تضمین مناسبی در مورد واریز و برداشت سرمایه به شما خواهند داد.

دقت داشته باشید که با توجه به مدت زمان زیادی که از واگذاری سهام عدالت گذشته است، احتمال بروز موارد فوتی در مورد سهامداران به شدت بالا است. بنابراین ورثه و بازماندگان این افراد متوفی نیز می توانند در صورت تمایل با ارائه مدارکی مانند فوت نامه، مدارک هویتی، مدارک حساب بانکی و مشخصات مربوط به محل سکونت وراث، اقدام به دریافت سود کرده و یا مجوز فروش آن را داشته باشند.

میزان قابل فروش سهام عدالت

همان طور که قبلا نیز مورد اشاره قرار گرفت، دولت برای کنترل تمایل به فروش در سهام عدالت تصمیم به تعیین محدودیت در میزان فروش گرفت.

این میزان معادل 30 درصد از سهام بورسی فرد بود که در اوایل سال 1399 تعیین شد. در ماه های بعدی مقادیر بیشتری برای فروش مجوز گرفت و نهایتا تا انتهای سال مردم قادر بودند که بیش از 90 درصد از سهام عدالت خود را در قالب بازار بورس ارائه دهند.

سهام عدالت، فروش یا نگهداری

برای فروش سهام عدالت، کافی است وارد سامانه کارگزاری خود شوید و با مشاهده لیست سهام عدالت خود، از گزینه فروش برای آنها بهره بگیرید. موضوعی که احتمالا به دلیل حضور شما در صف های طولانی، باید در ساعات اولیه آغاز به کار بورس ثبت سفارش شود و همراه با صبر بیشتری نسبت به سایر گزینه ها نیز می باشد.

اما آن هایی که فعالیت شان در بازار بورس به بیشتر از چند سال اخیر می رسد، بهتر می دانند که ارزش سهام به نگهداری طولانی مدت این سرمایه است. با توجه به وجود تعداد قابل توجهی از سهم های این سبد متعلق به شرکت های بسیار معتبر، نگهداری آنها می تواند عامل سود زیادی در آینده باشد.

اغلب این شرکت ها به عنوان مولد توسعه در کشور شناخته می شوند و حتی اعتبار آنها تنها محدود به دوره های زمانی معین نیست. آنها سال ها است که در بستر اقتصادی کشور بدون توجه به بحران های مختلف دوام کرده اند و همواره عامل سود برای دارندگان سهم از خود بوده اند. بنابراین توصیه اولیه هر کارشناس در بازار سرمایه، حفظ این مقادیر برای سال های آینده است تا بتوانید از آنها به عنوان یک عامل مهم در رشد مالی خود بهره ببرید.